رازهای کاهش سرعت پیری چیست؟

رازهای کاهش سرعت پیری چیست؟
براساس یک گزارش تازه داروی دیابت به نام متفورمین که گاهی به منظور کاهش شدت روند پیری مصرف می‌شود ممکن است که بعضی از فواید پیش‌بینی شده ورزش را در افراد مسن سالم کاهش دهد. به عبارت دیگر بعضی از تغییرات فیزیکی حاصل از ورزش که به مردم کمک می‌ کند تا بطور طبیعی روند پیری سالم‌تری را طی کنند در اثر متفورمین کاهش می‌یابد.

نتایج بدست آمده از این مطالعه که اثرات ناشی از مصرف قرص متفورمین و ورزش را در روند سالم سالمندی و اطلاعات ما درباره تداخل دارو و ورزش را مورد سوال قرار می‌دهد، خصوصا بر روی این موضوع که ممکن است افراد سالم و فعال برای کاهش روند پیری به فکر استفاده از دارو بیفتند اثر خواهد گذاشت.

در حال حاضر در سرتاسر جهان متفورمین بیش از هر داروی دیگر به افراد مبتلا به دیابت نوع دو تجویز می‌شود و به آن‌ها کمک می‌کند که قند خون خود را بهتر کنترل کرده و حساسیت به انسولین را افزایش دهند. متفورمین بیشتر به دلیل اثری که بر کبد و میزان قند آزاد شده در جریان خون می‌‌گذارد مفید واقع می‌شود و فواید آن در افراد دیابتیک بطور مشخصی از خطرات آن بیشتر است.

اما در سال‌های اخیر دانشمندان، پزشکان و بسیاری از افرادی که وارد سن میانسالی شده‌اند دچار این وسوسه شده‌اند که شاید این دارو بتواند در روند پیرشدن آن‌ها اثر بگذارد. مشاهده شده است که خوراندن این دارو به موش‌ها و موجودات آزمایشگاهی باعث شده است که نسبت به موجودات هم‌آزمایشگاهی خود بیشتر عمر کنند. آزمایش‌های جانوری نشان داده است که این دارو نه تنها قند خون را کاهش می‌دهد بلکه باعث کاهش التهاب و برخی تاثیرات سلولی می‌شود که بر روند پیری اثر می‌گذارد.

ورزش نیز بر روند پیری اثر می‌گذارد. مطالعاتی که بر روی حیوانات و انسان‌ انجام شده نشان داده است که فعالیت بدنی منظم موجب تناسب اندام شده و حساسیت به انسولین را افزایش می‌دهد که هر دو این فاکتورها با افزایش طول عمر سالم‌تر ارتباط دارند.

از این رو بعضی از محققین به فکر افتاده‌اند که شاید ورزش و متفورمین بتوانند در کنار هم اثرات ضد پیری یکدیگر را بطور متقابل تقویت کرده و افزایش دهند، درحالی که بسیاری از آن‌ها هنوز درباره اینکه ورزش و متفورمین چگونه می‌توانند در عمق بدن و سلول‌ها عمل کتند اطلاع کافی ندارند.

در مطالعه جدیدی که درماه فوریه گذشته در خصوص پیرشدن سلول‌ها چاپ شد، محققین بنیاد مطالعات پزشکی اوکلاهما در دانشگاه ایالتی کلرادو و دانشگاه ایلی‌نویز تصمیم گرفتند که از گروهی از افراد سالم بخواهند که علاوه بر ورزش از داروی متفورمین هم استفاده کنند.

آنها از 53 زن و مرد سالم که روش زندگی کم تحرک داشتتد و شصت سالگی را به‌تازگی پشت سر گذاشته بودند دعوت به همکاری کردند. اکثر آنها به دلایلی مانند سابقه خانوادگی ریسک دیابت نوع دو داشتند ولی دیابتیک نبودند.

محققین تناسب بدنی اولیه، سطح قند خون، حساسیت به انسولین و توده بدنی افراد را اندازه‌گیری کردند و از عضلات پای آن‌ها نمونه‌های کوچکی برداشتند. بعد آنها را بطور تصادفی به دو گروه تقسیم کردند. به یک گروه قرص متفورمین و به گروه دیگر قرص دارونما دادند.

همه داوطلبین تحت نظر محققین شروع به ورزش کردند. آن‌ها به مدت چهارماه سه بار در هفته در آزمایشگاه به مدت 45 دقیقه روی تردمیل می‌دویدند یا دوچرخه‌سواری می‌کردند.

سپس محققین تمام اندازه‌گیری‌هایی را که در ابتدای مطالعه انجام داده بودند تکرار کردند و دو گروه را باهم مقایسه نمودند.

در نتیجه بدست آمده، همان‌طور که انتظار می‌رفت تناسب بدنی اکثر داوطلبین بهتر شده بود و کنترل قند خون و حساسیت به انسولین در آن‌ها افزایش یافته بود که هریک از این تغییرات فیزیولوژیک به تنهایی می‌توانست در بهتر کردن روند پیری آن‌ها موثر باشد.

اما یک تفاوت قابل توجه در بین دو گروه وجود داشت. پیشرفت زنان و مردانی که متفورمین مصرف کرده بودند در دست یافتن به تناسب اندام کمتر بود و استقامت در ورزش و حساسیت به انسولین آن‌ها نسبت به گروه دیگر افزایش ناچیز پیدا کرده بود. (کاهش وزن در هیچ‌یک از دو گروه قابل توجه نبود.)

دانشمندان سپس با میکروسکوپ به داخل عضلات داوطلبان نگاه کردند و دریافتند که اختلاف مشخصی بین دو گروه بوجود آمده است. سلول‌های عضلات ورزشکارانی که دارونما خورده بودند دارای میتوکندری‌های فعال فراوان بود. میتوکندری نیروگاه سلول است که اکسیژن و قند را طی پروسه‌ای که تنفس میتوکندری نامیده می‌شود به سوخت سلولی تبدیل می‌کند. تنفس بیشتر میتوکندری عموما به معنای سلامتی سلولی بهتر است.

در سلول‌های عضلات زنان و مردانی که دارونما خورده بودند تنفس میتوکندریایی در مقایسه با زمان شروع مطالعه 25% افزایش یافته بود. اما در سلول‌های عضلات گروهی که متفورمین خورده بودند تغییر قابل توجهی در تنفس میتوکندریایی بچشم نمی‌خورد.

بنا به گفته بنجامین میلر، محقق اول برنامه مطالعات متابولیسم و روند پیری در بنیاد تحقیقات پزشکی اوکلاهما که بر این مطالعه نظارت می‌کرد، متفورمین راه اثربخشی ورزش را در تنفس میتوکندریایی سلول‌های عضله‌ای مسدود کرده بود.

ورزشکارانی که متفورمین مصرف کرده بودند به نظر می‌رسید که به دلیل نداشتن میتوکندری‌های فعال شده کمتر از گروه دیگر توانستند تناسب بدنی و حساسیت به انسولین را بهبود بخشند.

دکتر میلر هشدار می‌دهد که نتایج به دست آمده به این معنی نیست که مردم باید مصرف متفورمین را متوقف کنند حتی اگر به منظور متوقف کردن روند پیری باشد. چون این مطالعه تنها بر روی گروه کوچکی از مردم و به مدت نسبتا کوتاهی انجام شده و تنها تاثیرات بدنی محدودی را که درسایه ورزش و متفورمین بدست‌آمده مطالعه کرده است، در ضمن شامل کسانی نشده است که بدون ورزش کردن متفورمین مصرف می‌کنند.

میلر می‌گوید: «اما این یافته‌ها دلیل خوبی بدست می‌دهد که با دقت و احتیاط بیشتری نسبت به ادغام ورزش و متفورمین نگاه کنیم. اثرات آن‌ها هم‌دیگر را تقویت نمی‌کند، بلکه به نظر می‌رسد که مکمل‌های خوبی برای یکدیگر نباشند. تحقیقات بیشتری لازم است که بفهمیم متفورمین چگونه بر میتوکندری، ورزش و روند پیری اثر می‌گذارد. یا اگر وسیع‌تر بگوئیم نتیجه این مطالعه ما را متوجه این سوال‌ می‌کند که ورزش چگونه به داروهای مختلف جواب می‌دهد. دکترها نسبت به تداخل داروها با یکدیگر بسیار آگاه هستند، حال وقت آن است که چگونگی تداخل ورزش با داروها را بررسی کنند.»
توضیح: مطلب بالا از مقاله خانم گرچن رینولدز است که در آگوست 2019 در نشریه نیویورک تایمز چاپ شده و در اینجا ترجمه آن ارائه شده است. برای معرفی این مطلب برای ترجمه و چاپ از پروفسور رضا صلواتی استاد بیوشیمی دانشگاه مک‌گیل سپاسگزارم. / ترانه ناظری