نگاهی به اختلال نادر لخته شدن خون ناشی از تزریق واکسن و آنچه که باید در رابطه با آن بدانیم

نگاهی به اختلال نادر لخته شدن خون ناشی از تزریق واکسن و آنچه که باید در رابطه با آن بدانیم
اختلال لخته شدن خون ناشی از تزریق واکسن نادر است اما لازم است جدی گرفته شود. حالا چگونه باید تشخیص داد و در صورت بروز چکار باید انجام داد؟

سندرم لخته شدن خون که در بین اقلیت کوچکی از دریافت کنندگان واکسن کووید۱۹ مشاهده می‌شود، همچنان توجه قابل توجهی را جلب می‌کند، اما کارشناسان معتقدند این رویداد بسیار نادر و در بیشتر موارد قابل درمان است.

پورپورای ترومبوتیک ترومبوسیتوپنیک ناشی از تزریق واکسن یا «VITT» گونه کمیاب اختلال انعقاد خون است که همراه با ایجاد لخته‌های خون بسیار ریز در رگ‌های کوچک تمام بدن است. علت اغلب موارد کمبود آنزیم «ADAMTS13» در پلاسماست که یک متالوآنزیم است. این عارضه تاکنون حداقل در ۱۸ گیرنده واکسن آسترازنکا در کانادا شناسایی شده و ۱۰ مورد دیگر در حال بررسی است.

این اختلال، با تعداد کم پلاکت خون همراه است اما به طور قطعی با تزریق ویروس واکسن آسترازنکا و جانسون و جانسون مرتبط نیست.
این عارضه باعث شده بعضی از استان‌ها پس از دریافت دوز اول واکسن آسترازنکا از زدن دوز دوم آن منصرف شوند.

اما این درحالی است که افزایش عرضه واکسن «mRNA» در کانادا از طریق واکسن فایزر – بایون تک و مدرنا به معنای دسترسی بیشتر کانادایی‌ها به این واکسن‌ها است.

درصد احتمال وقوع عارضه لخته شدن خون چقدر است؟
به گفته کمیته مشاوره ملی ایمن سازی کانادا «NACI» میزان وقوع لختگی نادر خون پس از تزریق واکسن «VITT» در کانادا از ۲۸ آوریل تاکنون حدود یک به ۱۰۰۰۰۰ دوز بوده است.

چراکه تاکنون بیش از دو میلیون دوز واکسن آسترازنکا در کانادا تجویز شده است. هفته گذشته، انتاریو گفت که خطر در این استان نزدیک به یک در ۶۰،۰۰۰ است.

انجمن علوم انتاریو می‌گوید موارد کمی از «VITT» با واکسن جانسون اند جانسون در ایالات متحده گزارش شده و به نظر می‌رسد بروز تقریباً یک مورد در هر ۵۰۰۰۰۰ دوز، دچار این عارضه شوند.

با این وجود، تزریق واکسن آسترازنکا در ایالات متحده تأیید نشده و واکسن جانسون اند جانسون اگرچه در کانادا مجاز است اما هنوز برای تجویز تائید نشده است.

چه چیزی باعث لخته شدن خون «VITT» می‌شود؟
متخصصان می‌گویند به نظر می‌رسد این اختلال پاسخی ایمن به واکسن‌های ناقل ویروس است. از آنجا که آنتی بادی در طی چهار تا ۲۸ روز پس از جراحت تولید می‌شود، پلاکت‌ها به طریقی در تعداد کمی از افراد روشن می‌شوند.

اما هنوز مشخص نیست که چرا تعداد کمی از گیرندگان تحت تأثیر قرار می‌گیرند و دیگران تحت تأثیر قرار نمی‌گیرند.

به گفته کارشناسان، این لخته شدن خون یا سابقه خانوادگی و همچنین مصرف قرص جلوگیری از بارداری – که خطر لخته شدن آن در حدود ۵ در ۱۰ هزار مورد است نیز ارتباط ندارد. همچنین به نظر نمی‌رسد جنسیت فرد در میزان ابتلای آن موثر باشد.

علائم لخته شدن خون در اثر تزریق واکسن چیست؟
تعدادی از علائم اصلی می‌تواند نشان دهنده بروز «VITT» باشد. در ابتدا، «NACI»گفت که علائم آن بین چهار تا ۲۰ روز پس از دریافت واکسن مشاهده می‌شود، اما اخیراً این جدول زمانی به چهار تا ۲۸ روز افزایش پیدا کرده است.

علائم شامل سردرد مداوم و شدید، مشکل در حرکت دادن قسمت‌های بدن، تشنج، تاری دید یا دوبینی، تنگی نفس، یا درد پشت، قفسه سینه یا شکم است. تغییرات قابل توجه در اندام – تورم، قرمزی، رنگ پریدگی یا احساس سرما در بازو یا پا – همچنین می‌تواند لخته شدن خون را نشان دهد.

این لخته ها معمولاً در سر، ریه، پا یا معده ظاهر می‌شوند، بنابراین علائم مرتبط با آن قسمت‌های بدن را نباید نادیده گرفت. برخی از لخته‌های «VITT» در قسمت‌هایی از بدن دیده می‌شود که معمولاً با لخته همراه نیستند، از جمله رگ‌های اسپلنیک که کبد، طحال و روده را تخلیه می‌کنند.

اگر دچار شدیم چه کاری باید انجام دهیم؟
متخصصان می گویند در صورت بروز این علائم، افراد باید به دنبال مراقبت‌های پزشکی باشند.

در صورت کنترل علائم، پزشک مراقبت‌های اولیه – پزشک خانواده، کلینیک پیاده روی یا پزشک بهداشت از راه دور – می‌تواند راهنمایی کند. اما اگر شدیدتر بود باید به اورژانس مراجعه کنید.

البته همانند بسیاری از مشکلات پزشکی درمان زود هنگام «VITT» آسان تر است.

چگونه لخته شدن خون تشخیص داده می‌شود؟
یک پزشک برای تعیین کم بودن پلاکت در بیمار، شمارش کامل خون «CBC» را تعیین می‌کند، گاهی اوقات آزمایش خون یا تصویربرداری اضافی – به عنوان مثال MRI – برای تشخیص اینکه لخته تشکیل شده است یا خیر انجام می‌دهد.

لخته شدن خون چگونه درمان می‌شود؟
درمان‌های موثری برای این عارضه وجود دارد از جمله انواع خاصی از رقیق کننده‌های خون و داروهایی که سیستم ایمنی بدن را تعدیل می‌کنند.

در حالی که این عارضه نادر است، متخصصان می‌گویند اختلال لخته شدن جدی بوده و ممکن است درمان آن در برخی افراد نیز سخت باشد.