حمله کرونا به پنج نقطه کلیدی اقتصادی ایران
رادیو فردا :مهرداد سید عسگری
بحث ورود ویروس کرونا به ایران شاید در چند روز گذشته به سطح رسانه‌های رسمی کشیده شده باشد اما بسیاری از هفته‌های قبل زمزمه‌هایی از ورود این بیماری به کشور سخن گفته بودند.
این یادداشت بر آن است تا به بررسی آثار اجمالی اقتصادی این بیماری بر پنج نقطه اقتصاد بپردازد.
بخش‌ها و صنوفی از اقتصاد ایران که در معرض استفاده عموم هستند، نقطه اول اصابت هستند و به شرح زیر طبقه‌بندی می‌شوند.
صنف رستوران‌داران و سلف سرویس‌ها
آخرین وضعیت بازار این صنف در اقتصاد ایران حکایت از حجم ۲۴ هزار میلیار تومانی این صنف در اقتصاد ایران می‌دهد.
با توجه به وضعیت فرهنگی جامعه ایران مبتنی بر استفاده از خدمات این صنف در بیرون و درون خانه به عنوان یک امر تفریحی می‌توان جدی بودن آسیب به این صنف را عمومی‌تر تصور کرد.
وزیر بهداشت ترکیه به نقل از همتای ایرانی خود می‌گوید که ۷۵۰ مورد مشکوک و ۱۸ مورد قطعی ابتلا به ویروس کرونا در ایران وجود دارد
قهوه‌خانه‌ها و قلیان‌سراها
عرصه ارائه مواد دخانی سه صنف قابل تفکیک هستند:
نخست، قهوه‌خانه‌های سنتی و قدیمی که از پیش از انقلاب موجود بوده و غالباً در مناطق کارگری مستقر هستند؛ دوم، قلیان‌سراهایی که در سال‌های اخیر راه‌اندازی شده و محدوده فعالیت آن صرفاً عرضه قلیان است و محل حضور جوانان هستند؛ و سوم، اماکنی با کاربری‌های دیگر مانند رستوران‌ها و کافی‌شاپ‌ها که با هدف کسب درآمد بیشتر، مبادرت به عرضه قلیان می‌کنند.
هرچند آمار رسمی پیرامون صنوفی که به ارائه این خدمت می‌پردازند، وجود ندارد اما فقط در شهر تهران چیزی بیش از سه هزار قهوه‌خانه با ۳۵ هزار نفر خدمه در این صنف مشغول به کار هستند و آمار قهوه‌خانه‌های غیرمجاز و بدون پروانه چند ده برابر این عدد در کل کشور است.
خرج روزانه سیگار و قلیان در ایران بیش از ۳۰ میلیارد و در سال بالاتر از ۱۰ هزار میلیارد تومان است که اگر پنج درصد این عدد را به استفاده مردم از قلیان در مکان‌های عمومی اختصاص دهیم، ابعاد واضح‌تری را از کم شدن استفاده مردم به واسطه این بیماری می‌توان تصور کرد.
سفرهای داخلی و درون شهری
متوسط سفر خانواده‌های کشور ۱۱۹ سفر است و سالانه حدود ۲۵۰ میلیون سفر بین شهری در کشور انجام می‌شود. سالانه ۵۵ درصد خانواده‌های ایرانی سفر می‌کنند و این ارقام متعلق به سفرهای تفریحی خانوارها در ایران است.
اما این اعداد مشخص‌کننده تمامی واقعیات نیستند و فقط شهر تهران روزانه ۶.۵ میلیون سفر و جابه‌جایی را از شهرک‌های اقماری و حومه خود را تجربه می‌کند که از خدمات حمل و نقل عمومی بهره می‌برند.
از ۲۰ میلیون سفر روزانه در تهران، ١٢ میلیون سفر با حمل و نقل عمومی انجام می‌شود.
حال اگر اعداد سفرهای روزانه شهری با استفاده از خدمات حمل و نقل عمومی را در کل کشور در نظر آوریم حجم کاهش این سفرها و آثار آن را بر اقتصاد بخشی و اقتصاد کل کشور می‌توان متصور بود.
سفرهای خارجی
از هر ۱۰۰ سفر خارجی ایرانی‌ها، حدود ۸۵ سفر به کشورهای همسایه و منطقه، و شش سفر به تایلند انجام می‌شود.
بر اساس آماری که چندی پیش اعلام شد، در شش ماهه اول سال ۹۸ حدود چهار میلیون و ۲۶۰ هزار نفر از ایران به خارج از کشور سفر کرده‌اند. در این بازه زمانی، تعداد مسافران ایرانی به خارج از کشور، نسبت به مدت زمان مشابه سال گذشته نز دیک به ۱۶ درصد رشد داشته است.
در مقایسه‌ای دیگر از میزان کل گردشگران خروجی در سال ۹۷، بیش از دو میلیون و ۸۷۰ هزار نفر به عراق رفته‌اند.
بعد از عراق به ترتیب کشورهای ترکیه، امارات متحده عربی، آذربایجان، گرجستان، آلمان، قطر، ارمنستان، عربستان سعودی و چین پرطرفدارترین کشورها در بین ایرانیان برای سفرهای خارجی هستند که با توجه به محدودیت‌ها ممنوعیت‌های اعلام شده اخیر برای ورود اتباع ایرانی و پروازها می‌توان حجم خسارت را محاسبه کرد.
همچنین در سه ماهه اول سال ۹۸، شاهد ورود بیش از سه میلیون گردشگر خارجی به کشور بودیم که نسبت به مدت مشابه سال گذشته ۴۰ درصد رشد داشته و قطعاً این حوزه نیز خسارات مشابهی را تجربه خواهد کرد.
سینما و تئاتر
در کشور ۵۹۶ سینمای فعال و هزار و ۲۹۲ تئاتر وجود دارد که نزدیک به ۲۸.۵ میلیون نفر در سال از آن بهره می‌برند. اکنون با گسترش اخبار منفی در خصوص شیوع کرونا، صنعت سینما و تئاتر نیز متحمل خسارات خواهد شد.
نتیجه‌گیری
بی‌تردید شیوع کرونا در ایران، بر نقاط دیگری از اقتصاد ایران همچون تجارت خارجی، بهداشت و خدمات وابسته، خدمات بانکی، و سیستم توزیع کالاها اثرگذار خواهد بود، اما کمتر شدن شدت این خسارت به برنامه‌های دولت برای کنترل شیوع کرونا بستگی مستقیم دارد.
زیرا در صورت جدی فرض نشدن برنامه‌های دولت در کنترل کرونا، مردم از شیوه‌های انقباضی در اقتصاد بهره خواهند گرفت و کشورهای دیگر نیز از قوانین سختگیرانه‌تری نسبت به تمامی مراودات خود با ایران استفاده خواهند کرد.
